Naczynia żeliwne czy ze stali węglowej ?
Trendy w naczyniach żeliwnych
Do połowy XX wieku naczynia żeliwne i stalowe były jedynymi naczyniami używanymi w kuchniach. Ponieważ było to jedyne tanie rozwiązanie dla zwykłych ludzi, a wytrzymałość i zatrzymanie ciepła gwarantowało uniwersalność zastosowania. W latach 60 teflon i powłoki nonstick zdobyły popularność i zawładnęły światem naczyń kuchennych. Dopiero na początku XXI wieku, kiedy to tradycyjne naczynia kuchenne stały się znowu modne i popularne.
Powoli już odchodzimy od świata fast foodów i kolacji z kuchenek mikrofalowych. Dlatego wiele osób wraca do korzeni – do starych znanych naczyń i pozbyć się teflonu.
Stwierdzono, że teflon i inne produkty nieprzywierające mogą być toksyczne w bardzo wysokich temperaturach. Niestety na świecie jeszcze nie wymyślono piekarników do naczyń z powłokami nonstick.
Materiał: żeliwo a stal węglowa
Żeliwo składa się z dużej ilości węgla i zwykle jest kruche. Stal węglowa jest formą stali, która składa się z żelaza i węgla oraz śladowych ilości niektórych pierwiastków. Główną różnicą między żeliwem a stalą węglową jest to, że żeliwo zawiera 2-4% węgla, podczas gdy stal węglowa zawiera do 1% węgla.
Przede wszystkim żeliwo i stal węglowa są naturalnymi materiałami i nie ma z nimi takich problemów jak z patelniami które posiadają powłoki. Są one wielofunkcyjne i uniwersalne w naszej kuchni. Dobrym argumentem do ich zakupu jest również fakt iż obie patelnie można używać na kuchniach indukcyjnych.
Naczynia żeliwne v naczynia ze stali węglowej
Żelazo to zabójczy przewodnik ciepła: utrzymuje temperaturę, wytrzymuje bardzo wysokie temperatury i równomiernie rozprowadza ciepło. Dlatego ten materiał jest świetną opcją do pieczenia jak i smażenia. Na przykład do smażenia i nadawania koloru mięsu – stekowi, ponieważ powierzchnia patelni nie zmieni temperatury po umieszczeniu zimnego mięsa na patelni. Minusem naczyń żeliwnych jest problem z ich długim nagrzaniem jak i z schłodzeniem. I odwrotnie długi czas stygnięcia może być zaletą do utrzymania cieplej potrawy. Ale tak samo dla niektórych osób wadą przy naczyniach ze stali węglowej jest ich bardzo szybkie nagrzewanie i tak szybkie schładzanie.
Żeliwne patelnie są bardzo dobrze znane ze swej trwałości i nieraz przekazuje się je z pokolenia na pokolenie. Podobnie stal węglowa jest bardzo trwała, ale w rzeczywistości jest mniej krucha niż jej odpowiednik. Dlatego istnieje mniejsze ryzyko rozbicia czy też ułamania patelni ze stali węglowej po upuszczeniu na podłogę. Oba naczynia wymagają konserwacji aby były trwałe. Ten proces zwany wypalaniem polega na nałożeniu oleju na naczynie i jego rozgrzaniu czy to w piekarniku czy na kuchence do tak zwanego pierwszego zadymienia.
Patelnie ze stali węglowej mają gładszą powierzchnię, co znacznie ułatwia sezonowanie. Wystarczy jedno nałożenie oleju, aby się nie przypalały. Nowsze odlewane naczynia kuchenne lepiej trzymają jednak wypalanie ze względu na ich szorstką teksturę.
Naczynia żeliwne i ze stali – porównanie
| Zalety naczyń żeliwnych | Zalety naczyń ze stali węglowej |
| naturalna powłoka na bazie tłuszczu i olejów | naturalna powłoka na bazie tłuszczów i olejów |
| długi czas utrzymania ciepła | szybkie nagrzewanie |
| można używać na kuchniach indukcyjnych | można używać na kuchniach indukcyjnych |
| prawidłowo używane i konserwowane przetrwają lata | prawidłowo używane i konserwowane przetrwają lata |
| można przenosić z kuchenki do piekarnika i odwrotnie | jeżeli nie posiada rękojeści z drewna lub tworzywa to można przenosić z kuchenki do piekarnika i odwrotnie |
| żeliwo – wady | Stal węglowa – wady |
| duży ciężar | tanie i bardzo cienkie naczynia mogą się wyginać |
| Długi czas nagrzania | Szybkie schładzanie się |
| jeżeli rękojeść jest też żeliwna trzeba mieć ochronę na ręce | po każdym myciu w zmywarce trzeba przeprowadzić proces konserwacji |
| Nie wytrzymuje wielokrotnego użytku z kwaśnymi produktami spożywczymi lub mydłem. | Nie wytrzymuje wielokrotnego użytku z kwaśnymi produktami spożywczymi lub mydłem. |
Oba produkty są ostatecznie bardzo podobnymi naczyniami, różnica w wadze i zdolności do szybkiego nagrzewania czy schładzania się nie stanowi dla mnie problemu. Używam obu naczyń w kuchni. Czasem jedno częściej, a drugie rzadziej i na odwrót – oba naczynia mają swoje role w tradycyjnej i zdrowej kuchni. Myślę, że warto naczynia żeliwne i ze stali węglowej dodać do swojego arsenału naczyń kuchennych i wydać trochę więcej ale na o wiele dłużej.
